Wpływ włoskiego

Włoski jest językiem urzędowym we Włoszech, jednym z języków urzędowych UE oraz językiem mniejszości w dwóch innych krajach UE. Jest to jeden z największych języków Unii, obok niemieckiego, angielskiego i francuskiego. Nie jest językiem międzynarodowym jak angielski, francuski lub hiszpański, ale jest on powszechnie stosowany w basenie Morza Śródziemnego i nauczany jako jeden z najbardziej popularnych języków obcych na świecie. Znajomość języka włoskiego jest niezbędna dla historyków sztuki i muzyków, zwłaszcza jeśli chodzi o operę. Jest również bardzo ważna dla międzynarodowej kuchni na całym świecie. Włoski wpłynął na prawie wszystkie języki świata, szczególnie w tych dziedzinach. Słowa i wyrażenia, takie jak sfumato, fresco, villa (w sztuce i architekturze), concerto, ballerina, allegro, baritone (w muzyce), motto, novel, notturno (w literaturze) lub spaghetti, espresso, pizza, pasta, ale również zero, lava, volcano i neutrino (w nauce) to tylko niektóre z tysięcy, które weszły do wszystkich języków europejskich. To mówi sporo o prawie absolutnej dominacji kultury włoskiej w historii Europy, od czasów rzymskich przez renesans aż do współczesności. Francuski pożyczył około 3000 słów z włoskiego. Dialekty francuskiego, chorwackiego i słoweńskiego w pobliżu granicy z Włochami są dogłębnie przesiąknięte włoskim a język maltański jest pełen włoskich słów. Nie należy zapominać, że włoski jest faktycznym językiem roboczym w Watykanie, a więc ma ważne miejsce w całym świecie katolickim.

Gramatyka

Włoski utracił łacińskie końcówki fleksyjne, za wyjątkiem zaimków osobowych: (io, me – ja, mnie). Posiada dwa rodzaje gramatyczne oraz zgodność między rodzajnikiem, przymiotnikiem a rzeczownikiem. Rodzaj widoczny jest dzięki rodzajnikowi lub końcówce wyrazu: un ragazzo buono (dobry chłopak), una ragazza buona (dobra dziewczyna). Tylko zaimki osobowe wykazują fleksję. Typową cechą odmiany rodzajników jest ściągnięcie rodzajnika z przyimkiem: del, dello, dell‘, dei, degli, della, delle itd.

Włoski unika tworzenia złożeń. Zwyczajowy szyk zdania to SVO a przymiotniki stoją za rzeczownikami: una casa grande (duży dom).

Czasowniki odmieniają się przez osoby i liczby i uzgadniają się z podmiotem. Włoski ma wiele czasowników nieregularnych. Czasowniki regularne dzielą się na trzy (lub cztery) grupy w zależności od końcówki bezokolicznika (-are, -ere, -ire, -isco: parlare, credere, partire, finire, finisco). Poniżej koniugacja regularnego czasownika z grupy pierwszej:

Włoskie dialekty i języki Włoch

Różnorodność językowa we Włoszech jest w rzeczywistości większa niż w pozostałych krajach romańskich razem wziętych. Standardowy włoski jest w wielu aspektach bliższy hiszpańskiemu czy portugalskiemu niż piemonckiemu czy neapolitańskiemu. Dialekty Piemontu są w pewien sposób bliższe prowansalskiemu i francuskiemu niż włoskiemu. Inne główne języki lokalne – wenecki, emilijski i romagnol, lombardzki, genueńsko-liguryjski, neapolitański, sycylijski – wykształciły się niezależnie z łaciny, a więc są dialektami łaciny, a nie toskańskiego włoskiego, który jest podstawą standardowego włoskiego. Jest zatem bardziej właściwe mówić o językach Włoch niż o włoskich dialektach, jako że każdy z tych języków miejscowych ma dialekty, a niektóre z nich posiadają formę pisemną i często bogatą literaturę.

Toskański jest nadal uważany za „najczystszy” ze wszystkich włoskich dialektów, ponieważ jest najbardziej zbliżony do oryginalnej czy klasycznej łaciny. Najbardziej wpływowa odmiana obecnie jest często nazywana Lingua toscana in bocca Romana: toskański język w rzymskich ustach. Jednakże dopiero w XIX wieku język używany przez wykształconych Toskańczyków rozprzestrzenił się, by stać się językiem nowego narodu. Zjednoczenie Włoch w 1861 r. miał ogromny wpływ nie tylko na scenę polityczną, ale również spowodowało znaczące przemiany społeczne, ekonomiczne i kulturowe. Wraz z obowiązkiem szkolnym wskaźnik alfabetyzacji wzrósł i wiele osób porzuciło ich rodzime dialekty na rzecz języka narodowego lub wypracowało miejscowy akcent lub wersję języka standardowego (Italiano popolare) zabarwioną przez lokalne języki.

Źródło: Wikimedia Commons