Spaans

Español

Aantal moedertaalsprekers

ongeveer 450 miljoen

Officiële taal in

Mexico (110 miljoen), Colombia (47 miljoen), Spanje (46 miljoen), Argentinië (40 miljoen), Peru (28 miljoen), Venezuela (27 miljoen), Chili (17 miljoen), Guatemala, Ecuador, Cuba, Dominicaanse Republiek , Bolivia, Honduras, Paraguay, El Salvador, Nicaragua, Costa Rica, Puerto Rico, Panama, Uruguay, Equatoriaal-Guinea, de Westelijke Sahara, EU

Minderheidstaal in

Verenigde Staten, Belize, Andorra, Gibraltar, Israël

Taal van diaspora

Verenigde Staten, Canada, Australië, Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Zwitserland, Duitsland, Brazilië, Israël, Italië, Algerije

Alfabet
27 letters

Grammaticale naamvallen
0

Taalcode
es, spa

Taalkundige tipologie
flexief , pro-drop , SVO

Taalfamilie
Indo-Europees, Romaans

Aantal dialecten
enkele honderden dialecten (Europese: Noordelijk schiereiland, Centraal-Zuid-schiereiland, Zuid-schiereiland, de Canarische Eilanden; Amerikaans: Mexicaans, Caribisch, Andes-Pacific, Río de la Plata, Chileense, Midden-Amerikaans)

Langste woord

ciclopentanoperhidrofenantreno

scheikunde, Cyclopentanoperhydrofenanthreen

Eigenaardig woord of zin

otorrinolaringología

otorinolaryngologie

ferrocarrilero

spoorwegman

Parangaricutirimícuaro

een stad in Mexico, gebruikt als struikelwoord

Inleiding

Het Spaans (español), ook wel Castiliaans genaamd (castellano), is een Romaanse taal die ontstaan is in de regio Castilië in Spanje. Net als andere Romaanse talen, is het voortgekomen uit gesproken Latijn, na de komst van de Romeinen op het Iberisch schiereiland (218 voor Christus). De kolonisatie van Amerika, begonnen in de zestiende eeuw, maakte de verspreiding van het Spaans mogelijk over grote delen van de beide Amerikaanse continenten. Na het verwerven van hun onafhankelijkheid begonnen de nieuwe Amerikaanse landen met het proces van taalkundige eenmaking.

Ongeveer 450 miljoen mensen spreken het Spaans als moedertaal, waardoor het de tweede wordt na het Mandarijn Chinees qua aantal moedertaalsprekers. 60 miljoen mensen spreken het Spaans als een tweede taal en 20 miljoen studenten leren het als een vreemde taal. Het is de derde meest gebruikte taal op het internet (met 182 miljoen gebruikers). Spaans is een van de zes officiële talen van de Verenigde Naties en wordt ook gebruikt als een officiële taal door de Europese Unie, Mercosur, FIFA en nog veel meer internationale organisaties.

Geschiedenis

Vóór de 3-de eeuw voor Christus

Pre-Romeinse invloed
Derde eeuw voor tot eerste eeuw na Christus

Romanisering van het Iberische schiereiland: Het Latijn vervangt pre-Romaanse talen
409 – 711

Migratieperiode – invloed van de Visigoten
711

Moorse invasie – Arabische invloeden
722

Begin van de Reconquista
13-de eeuw

Alfons X van Castilië – uitvoerig begin van het gebruik van het Castiliaans (stichting van Toledo School voor Vertalers)

Wikimedia Commons
10-de tot 14-de eeuw

Middeleeuws Spaans
twaalfde tot veertiende eeuw

Taal van lyrische dichters
1492

Einde van de Reconquista
1492

publicatie van Grammatica door Antonio de Nebrija - het eerste boek dat zich toespitst op de structuur van een West-Europese taal naast het Latijn

Wikimedia Commons
1208

Eerste universiteit in Spanje (Universidad de Palencia)
15-de – 17de eeuw

Vroegmodern Spaans (klassiek Spaans)

gekenmerkt door een reeks van fonologische en grammaticale veranderingen die Oud Spaans getransformeerd hebben in het moderne Spaans
15de – 17de eeuw

Ontdekkingen, taal van de handel en missionarissen, uitbreiding van de taal doorheen het Spaanse Rijk (invloed van inheemse Amerikaanse talen)

Taalkundige evolutie op het Iberische schiereiland

Bron: Wikimedia Commons

Net als zijn Romaanse zustertalen heeft het Spaans een aantal systematische geluidsveranderingen ondergaan tijdens de evolutie uit het Latijn. Het introduceerde soms tweeklanken, en - interessant - de oorspronkelijke paren PL-, CL, FL- veranderden in palatale /ʎ/, geschreven ll b.v.: plorare → llorar.

Schrijfsysteem en uitspraak

Het Spaans gebruikt het Latijnse alfabet met een extra medeklinker, ñ, die een palatale nasaal voorstelt. De vijf klinkers kunnen een aigu krijgen.

Er zijn 5 digrafen (letterparen om een enkele klank aan te duiden): ch, ll, rr, gu en qu.

Grammatica

Heel interessant is, dat er een cruciaal en systematisch verschil is tussen de indicatief en conjunctief. Terwijl de indicatief verwijst naar echte, of schijnbaar echte gebeurtenissen, wordt de conjunctief gebruikt om twijfel of onzekerheid over veronderstelde toestanden te uit te drukken.

Llegaré aunque mi coche no funciona.
Ik zal komen, hoewel mijn wagen niet werkt. (ind).
(de spreker weet dat de wagen niet werkt)
Llegaré aunque mi coche no funcione.
Ik zal komen, zelfs als mijn wagen niet zou werken
(de spreker weet niet zeker of de wagen zal werken of niet)
Quizás lo pueden hacer.
Misschien kunnen ze het doen.
(de spreker weet dat ze het kunnen, maar weet niet of ze het zullen doen)
Quizás lo puedan hacer.
Misschien kunnen ze het doen.
(de spreker is er niet zeker van of ze kunnen)

Substantiefgroep verbuiging:

	Mannelijk	Vrouwelijk
	de zwarte kat	de ronde tafel
Enkelvoud	el gato negro	la mesa redonda
Meervoud	los gatos negros	las mesas redondas

Werkwoordgroep verbuiging

Het Spaans heeft 3 regelmatige vervoegingen (-ar, -er en -ir), bv. hablar (talk), comer (eten) en dormir (slapen), evenals tientallen onregelmatige werkwoorden of werkwoordgroepen. Een half regelmatige functie is een klinkerverschuiving tussen vormen met de nadruk op de stam en vormen met de nadruk op de uitgang.

	Stam-benadrukt	Uitgang-benadrukt
querer willen/beminnen	quiero ik wil/bemin	queremos wij willen/beminnen
dormir slapen	duermo ik slaap	dormimos wij slapen

Buigingsparadigma voor werkwoorden op –ER

Aantonende wijs
	Enkelvoud			Meervoud
	1-ste persoon	2-de persoon	3-de persoon	1-ste persoon	2-de persoon	3-de persoon
Tegenwoordig	como	comes	come	comemos	coméis	comen
Onvoltooide tijd	comía	comías	comía	comíamos	comíais	comían
Verleden tijd	comi	comiste	comió	comimos	comisteis	comieron
Toekomende tijd	comeré	comerás	comerá	comeremos	comeréis	comerán
Aanvoegende wijs
Tegenwoordig	coma	comas	coma	comamos	comáis	coman
Onvoltooide tijd	comiera / comiese	comieras / comieses	comiera / comiese	comiéramos / comiésemos	comierais / comieseis	comieran / comiesen
Toekomende tijd	comiere	comieres	comiere	comiéremos	comieres	comieren
-
Voorwaardelijke wijs	comería	comerías	comería	comeríamos	comeríais	comerían
Gebiedende wijs		come	coma	comamos	comed	coman

Daarnaast kunnen de volgende samengestelde tijden worden gevormd met het hulpwerkwoord haber, met voorbeelden in de eerste persoon enkelvoud:

	Aantonende wijs	Aanvoegende wijs
Samengestelde voltooid verleden tijd	he comido	haya comido
Samengestelde volstrekt verleden tijd	había comido	hubiera comido/hubiese comido
Voltooid toekomende tijd	habré comido	hubiere comido
Samengestelde voorwaardelijke wijs	habría comido	-

Woordvorming en lexicon

Ongeveer 60% van de Spaanse woordenschat bestaat uit woorden, afkomstig uit het Latijn, ongeveer 10% komen uit het Grieks, 10% uit het Gotisch, 10% uit het Arabisch en 10% uit andere talen (zoals Germaanse, Baskisch, Iberisch, Catalaans, Maya, Nahuatl, Quechua, Aymara en andere).

Arabische woorden in het Spaans

Arabische invloeden op het Spaans zijn vooral te wijten aan de islamaanwezigheid op het Iberische schiereiland tussen de 711 en 1492 Deze woorden zijn vaak te herkennen aan het begin 'al-' (het Arabische lidwoord).

aceituna
olijf
albornoz
kamerjas
alboroto
opstand, vreugde
alcalde
burgemeester
enchufar
inschakelen
naranja
oranje

Invloed van Amerikaanse moedertalen

Bij het ontdekken van nieuwe landen, ontbrak het de Spaanse veroveraars aan woorden, toen ze geconfronteerd werden met de Amerikaanse natuur, zo werden de namen van duizenden dieren, planten en plaatsen geleend van Indiaanse talen. Sommige van deze woorden worden gebruikt in beperkte gebieden van de Spaanstalige wereld, maar andere zijn internationaal bekend geworden (bijvoorbeeld chocolade, tequila of poema).

Spaanse woorden afkomstig uit het Nahuatl

Gedocumenteerde Nahuatl-woorden in het Spaans (meestal gesproken in Mexico en Midden-Amerika) omvatten een extensieve lijst woorden die dieren, planten, groenten en fruit, voedingsmiddelen en dranken, en huishoudtoestellen aanduiden.

Veel van deze woorden eindigen met het achtervoegsel "-tl" in het Nahuatl. Dit woordeinde, moeilijk uit te spreken voor Spaanstaligen, evolueerde in het Spaans in een "-te" (bijvoorbeeld axolotl = ajolote).

chapulín
sprinkhaan
guajalote
kalkoen
ocelote
ocelot (of pardelkat)
cacao
cacao
chile
chilipeper
tomate
tomaat
chocolate
chocolade
tequila
tequila
papalote
vlieger

Quechua-woorden in het Spaans

pampa
pampas
llama
lama
cancha
speelveld
puma
poema
cóndor
condor
coca
coca
guano
guano

Dialecten

De regionale varianten van het Spaans verschillen van elkaar meer in uitspraak en woordenschat dan in de grammatica. De grootste verschillen worden gevonden tussen het Europese Spaans (ook wel schiereiland-Spaans) en het Latijns-Amerikaanse Spaans, maar de verschillen komen ook voor binnen Spanje en Spaans-Amerika.

Spaans

Aantal moedertaalsprekers

Officiële taal in

Minderheidstaal in

Taal van diaspora

Langste woord

Eigenaardig woord of zin

Inleiding

Geschiedenis

Vóór de 3-de eeuw voor Christus

Pre-Romeinse invloed

Derde eeuw voor tot eerste eeuw na Christus

409 – 711

711

722

Begin van de Reconquista

13-de eeuw

10-de tot 14-de eeuw

Middeleeuws Spaans

twaalfde tot veertiende eeuw

1492

Einde van de Reconquista

1492

1208

15-de – 17de eeuw

Vroegmodern Spaans (klassiek Spaans)

15de – 17de eeuw