Historio

La antaŭuloj de la nunaj slovenoj estis slavoj, kiuj setlis en la spaco de orientaj Alpoj sur la teritorio de nuna Slovenio, suda Hungario, suda Aŭstrio kaj nordorienta Italio ekde la 6-a jarcento kaj poste. La unuaj skribaj pruvoj pri la ekzisto de la lingvo fontas el la 10-a jarcento, kiam ekestis la plej malnovaj konataj skribitaj dokumentoj en la slovena, kiuj samtempe estas la plej malnovaj latinalfabetaj tekstoj en iu slava lingvo. La unuajn 50 librojn en la slovena la slovenoj ricevis de protestantaj reformistoj jam en la 16-a jarcento, inter kiuj estas la unua gramatiko en 1550 kaj la unua traduko de la Biblio. La nuna literatura lingvo estas rezulto de diversaj slovenaj dialektoj kaj plurjarcenta tradicio de verkado en la slovena.

Briĵinaj monumentoj el la 10-a jarcento.

Dialektoj

En Slovenio ekzistas sur relative malgranda geografia spaco 7 dialektaj grupoj kun 46 dialektoj. Sekve, rilate la dialektojn, la slovena estas tiusence la plej riĉa inter la slavaj lingvoj. Kaŭzoj por tio estas pluraj. La slovenan teritorion oni loĝigis el diversaj direktoj. Ĉi tie intertuŝiĝas kvar lingvaj grupoj – la ĝermana, la finn-ugra, la latinida kaj la slava kaj ĉiuj influas la lingvojn de la najbaroj. Krome ne estas neglektindaj la geografiaj kondiĉoj, ĉar ĉi tie troviĝas multaj alpaj valoj kaj ampleksaj montararbaroj, kio en la historio grave baris kontaktojn inter homoj. Ĉio ĉi influis al la riĉa lingva heredaĵo, kun multaj vortaraj kaj gramatikaj specifaĵoj, kiujn parolantoj el aliaj regionoj kun malfacileco povas kompreni.

Gramatiko

Por scii kian formon devas havi substantivo aŭ adjektivo, ni devas konsideri ses kazojn, tri genrojn kaj tri nombroj, kiuj donas 54 eblojn. La verboj konjugaciiĝas laŭ 3 personoj (unua, dua kaj tria personoj), 4 tempoj (la nuna, estonta, perfekto kaj pluskvamperfekto) kaj 3 nombroj (singularo, pluralo kaj dualo). Estas fakto, ke ekzistas inter la oftaj verboj tre multaj neregulaj verboj, tiel ke ne estas simple scii, kiun formon doni al verbo: tiun laŭ certa sistemo aŭ iun neregulan lernendan aparte. Akcentado, dualo kaj genitivo estas problemoj, kiuj ne kaŭzas malfacilaĵojn nur al fremduloj, sed kun ili batalas daŭre ankaŭ la slovenoj mem.

En la slovena, krom singularo kaj pluralo ekzistas ankaŭ dualo. Se temas ĉe substantivo pri du personoj, du objektoj aŭ du nocioj, en la deklinaciado oni uzas dualon, kiu diferenciĝas de singularo kaj pluralo. La dualon havas ne nur substantivoj, sed ankaŭ adjektivoj kaj pronomoj kaj ankaŭ verboj konjugaciiĝas krom en singluaro kaj pluralo ankaŭ en dualo.