Schrijfsysteem en uitspraak

Het Deense alfabet heeft 29 letters, met de niet-Latijnse æ, ø, å aan het eind. De letter 'y' komt overeen met umlaut ü, en q, w, x worden alleen gebruikt in vreemde woorden. Zoals umlaut klinkers zijn Æ en ø al relatief speciaal (overeenkomend met een ä en ö in sommige andere talen), maar de 'cirkel-a' (bolle-å), definieert het Deens als een echt Scandinavische taal.

Het is moeilijk te zeggen wanneer de Vikingen Oud-Noors veranderd hebben in Deens, maar als de oudste monarchie ter wereld kan Denemarken met trots terugkijken op een ononderbroken lijn van 54 koningen (en tegenwoordig ook koninginnen), en ieder van hen spreekt een beetje meer Deens (en sommigen, helaas, Laag-Duits). De zoon van de officiëel eerste koning Gorm den Gamle (Gorm de Oude) - of liever, zijn metselaar - gebruikte Runeschrift om zijn ouders (en zichzelf) te eren op de beroemde Jellinge stenen zowat 1050 jaar geleden:

haraltr (Harald) * kunukR (koning) * baþ (verzocht) * kaurua (kerven) * kubl (stèle) * þausi * aft (na) * kurm faþur sin (Gorm zijn vader) * auk aft (en na) * þąurui (Thyra) * muþur (moeder) * sina (zijn) * sa (dit) haraltr (Harald) * ias (die) * sąR (zelf) * uan (overwon) * tanmaurk ala (heel Denemarken ) * auk nuruiak (en Noorwegen) * auk tani karþi kristną (en de Denen gekerstend heeft)

Het Deense geluidssysteem heeft een sterke voorkeur voor klinkers, met 17 medeklinkers overtroffen door 15 korte klinkers, 12 lange klinkers en 25 tweeklanken. Een beroemd voorbeeld is de zin æ ø i æ å, die betekent 'het eiland in de rivier' in westelijke dialecten. Vaak worden medeklinkers alleen gebruikt om de toon of lengte van een klinker te wijzigen, en worden ze zelf niet uitgesproken. Zo is 'g' stom in Kugle ([ku:le], 'bol'), en tweeklankvormend in mig ([mai], 'mij'). De meest speciale klank in het Deens is een glottisslag, zoals in het Arabisch, maar meestal alleen gerealiseerd als een soort krakende stem. De glottisslag komt overeen met een tonaal accent in het Zweeds en kan het enige kenmerk zijn dat twee woorden onderscheidt, zoals in hon ([hun], 'zij') en hund ([hun'], 'hond'). Omdat de glottisslag niet schriftelijk genoteerd wordt, is die moeilijk te leren en een redelijk veilige "spiontest" op moedertaalsprekers. Een ander zeer speciaal kenmerk van het Deens is het inspirerende 'ja', uitgesproken bij het inademen: ja. Het is een ondersteunende middel, dat wordt gebruikt door de luisteraar in een gesprek, om aandacht, instemming en sympathie uit te drukken. Vrouwen gebruiken het veel meer dan mannen, en sommige slagen er zelfs in korte zinnen te zeggen bij het inademen.