Skribosistemo kaj prononco

La dana alfabeto havas 29 literojn, kun la ne-latinaj æ, ø, å je la fino. “Y” kovras la umlaŭton ü, kaj q, w, x uzatas nur en fremdvortoj. Kiel umlaŭt-vokaloj, æ kaj ø jam estas sufiĉe specialaj (egalantaj al ä kaj ö en kelkaj aliaj lingvoj), sed la “cirklo-a” (bolle-å) vere difinas la danan kiel skandinavan lingvon.

Malfacile direblas kiam la norena (malnovnordlanda) lingvo de la vikingoj fariĝis dana lingvo, sed kiel la plej malnova reĝlando de la mondo Danio fiere povas elmontri senrompan ĉenon de 54 reĝoj (kaj, nuntempe, reĝinoj), ĉiu parolanta pli-malpli danece (kaj kelkaj, ho ve, malaltgermane). La filo de la oficiale unua reĝo, Gorm den Gamle (Gorm la Maljuna) — aŭ pli precize, lia masonisto — uzis la runan alfabeton por honorigi siajn gepatrojn (kaj sin mem) surskribe de la famaj Jellinge-ŝtonoj en ĉ. 970:

haraltr (Harald) * kunukR (reĝo) * baþ (lasis/ordonis) * kaurua (ĉizi) * kubl (kumle-ŝtonon) * þausi * aft (post/por) * kurm faþur sin (Gorm patro sia) * auk aft (kaj post/por) * þąurui (Thyra) * muþur (patrino) * sina (sia) * sa (tiu) haraltr (Harald) * ias (kiu) * sąR (mem) * uan (venkis/konkeris) * tanmaurk ala (Danion tutan) * auk nuruiak (kaj Norvegion) * auk tani karþi kristną (kaj la danojn igis kristanaj)

La dana sonsistemo havas fortan preferon al vokaloj, kun nur 17 konsonantoj kontraŭ 15 mallongaj vokaloj, 12 longaj kaj 25 diftongoj. Fama ekzemplo estas la frazo æ ø i æ å, kiu signifas “la insulo en la rivero” en okcidentaj dialektoj. Konsonantoj estas ofte uzataj nur por ŝanĝi la tonon aŭ longecon de vokalo, kaj ne estas elparolataj. Tiel “g” estas silenta en kugle ([ku:le], “globo”), kaj diftongiga en mig ([mai], “min”). La plej speciala sono en la dana estas glota halto, kiel en la araba, sed ofte realigata nur kiel kraka voĉo. La glota halto respondas al tona akcento en la sveda, kaj povas esti la sola distingilo inter du vortoj, ekzemple inter hun ([hun], “ŝi”) kaj hund ([hun'], “hundo”). Ĉar la glota halto ne estas skribita, ĝi estas malfacile lernebla kaj sufiĉe fidinda “spiona testo” por denaskuloj. Alia tre speciala trajto de la dana estas la enspira “jes”, elparolata enspirante: ja. Ĝi estas maniero por la aŭskultanto de konversacio signali atenton, konsenton kaj komprenon. Virinoj uzas ĝin pli ol viroj, kaj kelkaj eĉ sukcesas enspiri tutan mallongan frazon.