Przejdź do treści

angielski

English language

Liczba rodzimych mówców

360 milionów, około 70 milionów w Europie

Oficjalny język

54 kraje, np. w Europie: Wielka Brytania (60 milionów), Irlandia (4,5 miliona); na świecie: USA (267 milionów), Kanada (25 milionów), Australia (18 milionów), Nowa Zelandia (4 miliony). Angielski używany jest również w dawnych brytyjskich lub amerykańskich koloniach jako oficjalny język rządowy, a także w edukacji i biznesie, chociaż większość ludzi w życiu prywatnym mówi tam innym językami. Przykładami mogą być Indie (125 milionów użytkowników) i Pakistan (88 milionów).

Język diaspory

Hiszpania i Francja (w sumie około 3 milionów), oraz świadomi pochodzenia potomkowie brytyjscy we Wspólnocie Narodów

Alfabet
26 litery
Przypadki
0
Kod językowy
en, eng
Typologia językowa
izolujący , SVO
Rodzina językowa
indoeuropejska, germańska, zachodniogermańska
Liczba dialektów
około 30 w Anglii, ~10 w pozostałych częściach Wielkiej Brytanii, około 20 w Irlandii i na mniejszych wyspach, około 50 w USA, około 10 w Kanadzie, około 15 w Australii i Nowej Zelandii, 10 w Indiach, kilkadziesiąt więcej na różnych zamorskich terytoriach i w krajach Wspólnoty Narodów

Najdłuższy wyraz

polityczny ruch w Anglii skierowany przeciwko wycofaniu legalnego statusu Kościoła Anglii jako kościoła państwowego
niecharakterystycznie

Ciekawy wyraz lub zdanie

każda samogłoska dokładnie 2 razy
5 różnych samogłosek w siedmioliterowym wyrazie
18 liter, w tym tylko jeden rodzaj samogłoski
brak którejkolwiek z 5 samogłosek w wyrazie 7-literowym

Historia

Historia języka angielskiego to w dużym stopniu historia jego interakcji z innym językami. W kolejnych stuleciach angielski pozostawał pod silnym wpływem wielu języków.

Język staroangielski pozostawał pod wpływem języków celtyckich oraz łaciny, których używano, gdy Germanie zaczęli zaludniać Wyspy Brytyjskie, a następnie pod wpływem staronordyckiego, którym mówili nordyccy najeźdźcy. Język średnioangielski podlegał wpływom języka normańskiego, a następnie standardowego francuskiego.

W efekcie tych oddziaływań słownictwo angielskie zostało wzbogacone wyrazami z wielu języków, zwłaszcza z łaciny i francuskiego. Nazwy mięsa musiały być oczywiście francuskie, natomiast farmerzy zachowali germańskie wyrazy oznaczające same zwierzęta. Stąd takie pary wyrazów, jak cow/ox (krowa/wół) i beef (wołowina) lub deer (jeleń, sarna) i venison (sarnina). Z nie do końca znanych przyczyn język angielski utracił także większość końcówek fleksyjnych, które charakteryzowały wcześniejsze stadia jego rozwoju.

Gramatyka

Istnieją dwa podstawowe modele gramatyki angielskiej. Rodzimych mówców naucza się (lub nie) tradycyjnej gramatyki, która jest odmienna od gramatyki, jaką poznają osoby uczące się angielskiego jako języka obcego.

Tradycyjna gramatyka angielska słynie z tego, że zawiera wiele reguł nieprzestrzeganych przez wielu nawet najbardziej wykształconych użytkowników. Na przykład:

  • nie należy mówić It's me (to ja), ponieważ ‘me’ jest formą w bierniku;
  • nie należy zaczynać zdania od wyrazu hopefully, ponieważ oznacza to „z nadzieją”;
  • nie należy kończyć zdania przyimkiem, ponieważ przyimek powinien znajdować się przed rzeczownikiem.

System pisma

  • a
  • b
  • c
  • d
  • e
  • f
  • g
  • h
  • i
  • j
  • k
  • l
  • m
  • n
  • o
  • p
  • q
  • r
  • s
  • t
  • u
  • v
  • w
  • x
  • y
  • z

W języku angielskim używa się 26 liter z alfabetu łacińskiego oraz apostrofu. Pisownia angielska jest skomplikowana, a relacja między pisownią wyrazów a sposobem ich wymawiania nie jest bezpośrednia. Istnieje wiele reguł ogólnych, ale od każdej z nich jest wiele wyjątków.

Oznacza to, ze dzieci angielskojęzyczne spędzają wiele czasu w szkole na nauce poprawnej pisowni. Oznacza to również, iż osoby angielskojęzyczne są przyzwyczajone do głośnego literowania wyrazów i mają w tym dużą wprawę. Ważna jest zatem znajomość nazw liter.

  • A a
    ɛı
  • B b
    bi:
  • C c
    si:
  • D d
    di:
  • E e
    i:
  • F f
    ɛf
  • G g
    ʤi:
  • H h
    ɛiʧ
  • I i
  • J j
    ʤɛı
  • K k
    kɛı
  • L l
    ɛl
  • M m
    ɛm
  • N n
    ɛn
  • O o
    o
  • P p
    pi:
  • Q q
    kju:
  • R r
    ar
  • S s
    ɛs
  • T t
    ti:
  • U u
    ju:
  • V v
    vi:
  • W w
    'dʌbəlju
  • X x
    ɛks
  • Y y
    waı
  • Z z
    zi:, zɛd
  • '
    ə'pastrəfi

Litera z ma dwie nazwy. Nazwa [zi:] jest używana zawsze w amerykańskim angielskim, a obie są używane w innych odmianach.

W pewnym sensie kropki są także ważnym literami w języku angielskim, zwłaszcza w amerykańskim angielskim, ponieważ wielu ludzi, a także wiele gazet i czasopism – zastępuje słowa wulgarne i przekleństwa wielokropkiem, np. What the ...? (Co do ...?) or What the f...? (Co do k...?), What a ...ing idiot! (Co za p... idiota!).

Odmiany nierodzime

W Europie angielski jest często używany jako lingua franca w komunikacji międzyjęzykowej, ale odgrywa małą rolę albo nawet nie odgrywa żadnej w rządach i edukacji danych państw (poza tym, że jest obowiązkowym przedmiotem w szkole). Ten rodzaj angielskiego różni się na wiele sposobów od odmian używanych przez rodzimych użytkowników angielskiego, a pewne cechy ważne w odmianach rodzimych, takie jak wzory intonacyjne czy rozróżnienie policzalny/niepoliczalny często nie są w nim uwzględniane. Natomiast inne cechy, jak użycie przedimków i czasów, a także część słownictwa różnią się od odmian rodzimych. Niektórzy przewidują, że może to doprowadzić do wytworzenia się europejskiego, nierodzimego standardu, który będzie tak odmienny od użycia rodzimego, że rodzimi mówcy angielskiego musieliby się uczyć tego standardu (chociaż nie jest jasne, jak mogłoby do tego dojść).

Dźwięki (fonetyka)

Samogłoski

W języku angielskim nie ma jednego systemu samogłosek, jest wiele różnych systemów, które różnią się w zależności od regionu, klasy społecznej i innych, nakładających się na siebie czynników. Czynniki te wpływają na inwentarz samogłosek, a co więcej, dystrybucja samogłosek jest odmienna w różnych dialektach. I tak np. wyraz pasta (makaron) jest wymawiany jako ['pastə] w pewnych dialektach, a jako ['pæstə] iw innych.

Oto inwentarz samogłosek używanych w standardowej wymowie, odpowiednio brytyjskiej i amerykańskiej.

Wielka Brytania (wymowa normatywna)

Pisownia IPA (Międzynarodowy Alfabet Fonetyczny) Przykład IPA (Międzynarodowy Alfabet Fonetyczny) Tłumaczenie
ee, ea, e-e i bead bi:d koralik
i ı bid bıd oferta
e e bed bed łóżko
a æ bad bæd zły
u- ʌ bun bʌn bułeczka
ur, er ɜ burn bɜ:n palić (się)
u, oo, ue u suit su:t garnitur
oo, ou ʊ soot sʊt sadza
au, augh, ough o caught ko:t złapany
o- ɒ cot kɒt łóżeczko dziecinne
a, ar- a: cart ka:t wóz
wyłącznie nieakcentowane
-a, -er ə speaker 'spi:kə mówca
Dyftongi
ay, ai-, a-e bay beı zatoka
i, i-e, igh, uy, -y buy baı kupować
oy, oi- boy boı chłopiec
uoy, ooey buoy buı boja
ow, ou- bow baʊ ukłon
o, o-e, oe, oa- bow boʊ łuk

Standardowy amerykański

Pisownia IPA (Międzynarodowy Alfabet Fonetyczny) Przykład IPA (Międzynarodowy Alfabet Fonetyczny) Tłumaczenie
ee, ea, e-e i bead bid koralik
i ı bid bıd oferta
e e bed bed łóżko
a æ bad bæd zły
u- ʌ bun bʌn bułeczka
ur, er ɝ burn bɝn palić (się)
u, oo, ue u suit sut garnitur
oo, ou ʊ soot sʊt sadza
au, augh, ough ɔ * caught kɔt złapany
o- a * cot kat łóżeczko dziecinne
wyłącznie nieakcentowane
-a, -e- ə Donna 'danə Donna (imię)
-a, -e- ɚ Donner 'danɚ Donner (imię)
Dyftongi
ay, ai-, a-e bay beı zatoka
i, i-e, igh, uy, -y buy baı kupować
oy, oi- boy bɔı chłopiec
uoy, ooey buoy buı boja
ow, ou- bow baʊ ukłon
o, o-e, oe, oa- bow bɔʊ łuk

*Wielu Amerykanów nie odróżnia tych dwóch samogłosek, z wyjątkiem przypadków, gdy występują one przed półsamogłoską lub przed /r/.

Wyrazy tematyczne

Zabawne lub dziwne przysłowia i idiomy

Powrót na górę strony