Historia

Najstarszym znanym zapisem w języku polskim jest zdanie zawarte w napisanej zasadniczo po łacinie historii opactwa cysterskiego na Dolnym Śląsku, autorstwa niemieckiego mnicha. Zdanie to miał wypowiedzieć pewien Czech zwracający się do żony Polki.

Pojawia się ono w zapisie dotyczącym roku 1270. Zdanie w tekście ma następującą postać Day ut ia pobrusa, a ti poziwai. Według zasad współczesnej ortografii zapis zdania jest następujący: Daj ać ja pobruszę, a ty poczywaj. We współczesnej polszczyźnie brzmiałoby ono następująco: Daj, niech ja pomielę, a ty odpoczywaj.

Gramatyka

Język polski ma bogaty system prefiksów (przedrostków) i sufiksów (przyrostków), przy czym te ostatnie często powodują zmiany tak w samogłoskach, jak i spółgłoskach. Na przykład: świat i na świecie, zapraszamy i zaprosimy lub droga i po drodze.

Liczba rodzajów w języku polskim jest od lat przedmiotem dyskusji. Tutaj przyjmuje się pogląd, że istnieją trzy lub cztery rodzaje w liczbie pojedynczej i dwa w liczbie mnogiej. Przyczyną jest podział tradycyjnego rodzaju męskiego na dwa odrębne, podczas gdy rodzaj w liczbie mnogiej, jako określony przez zgodność z przymiotnikiem i czasownikiem, jest jedynie częściowo wyznaczony przez rodzaj w liczbie pojedynczej:

Formy przypadków zależą od rodzaju rzeczownika i od dźwięku występującego na końcu rzeczownika. Podstawowy w języku polskim jest podział na dźwięki twarde i miękkie. Miękkość dźwięku oznacza wymawianie go z dźwiękiem „i”, co nie występuje w dźwiękach twardych.

Dialekty

Źródło: Wikimedia Commons

Kaszubski jest obecnie na ogół traktowany jako odrębny język. Niekiedy traktuje się w ten sposób także dialekt śląski. We współczesnej Polsce, zwłaszcza od zakończenia II Wojny Światowej, zarówno stopień, jak i rola różnic między dialektami uległy zmniejszeniu. Obecnie stanowią one właściwie bardziej warianty standardowej polszczyzny z pewną liczbą lokalnych wyrazów, niż naprawdę odrębne odmiany języka.