Skok na sadržaj

francuski

La langue française

Broj izvornih govornika

77 milijuna materinjih govornika i još mnogo više onih koji ga govore kao drugi jezik (150-220 milijona)

Službeni jezik u

Francuskoj, Belgiji, Švicarskoj, Monaku, Luksemburgu, EU, Kanadi, Haitiju, Vanatuu te u 21 zemlji Afrike

Manjinski jezik u

Italiji, SAD

Jezik dijaspore u

Alžiru, Argentini, Australiji, Kanadi, Čileu, Libanonu, Meksiku, Maroku, Novom Zelandu, Tunisu, Urugvaju

Abeceda
40 slova (26 latiničkih + slova s diakritičkim oznakama)
Gramatički padeži
0
Jezični kod
fr, fra, fre
Lingvistička tipologija
Flektivan , polisintetička svojstva u govornom jeziku , SPO
Jezične porodice
Indoevropski, romanski
Broj dijalekata
Više njih u Europi (različite varijante u Francuskoj, Švicarskoj, Belgiji), nekoliko njih u Kanadi te Luizijani, Africi i Novoj Kaledoniji

Najduža riječ

(25 slova), "protivustavni"

Čudna riječ ili rečenica

Riječi znače "bez" i "sumnje", no cijeli izraz ustvari znači "vjerojatno" a ne "nesumnjivo".
Francuska riječ za "ljubav" je muškog roda jednine no i ženskog roda množine.

Uvod

Francuski se govori u 29 zemalja koje tvore Frankofoniju. Zato postoji više varijanti francuskog u Europi, Africi, Kanadi, SADu i Aziji. U Europi se varijante u Švicarskoj i Belgiji razlikuju od standardnog jezika koji se govori u Francuskoj.

Najveći broj ljudi koji govore od rođenja francuski kao drugi jezik se nalazi u Africi (oko 115 milijuna u 31 afričkoj zemlji). U zemljama nekadašnje francuske kolonijalne imperije (Senegalu, Alžiru, Gabonu, Tunisu, Mauritaniji, Obali Slonovače itd) se često koristi francuski kao kompromisni neutralni jezik između lokalnih jezika od trenutka njihove samostalnosti.

Mnogi kreolski jezici kao haićanski su leksički vezani za francuski jezik.

Mnoge međunarodne organizacije kao UN, WTO, NATO, Savjet Europe, Crveni Križ, upotrebljavaju francuski kao službeni jezik jednako kao i Vatikan. Alliance Française ima zadaću da širi francuski jezik i kulturu po svijetu.

Karta koja pokazuje jezike i dijalekte Francuske i pokrajina uz more

Izvor: Wikimedia Commons

Povijest

Francuski se je kao romanski jezik razvio iz vulgarnog latinskog pod utjecajem keltskih jezika koji su se govorili u Galiji (sadašnjoj sjevernoj Francuskoj).

  • 9. do 13. stoljeće

  • Stari francuski

    Najstariji tekst je "Zakletve iz Strasbourga" (842. godine).

  • 14. - 15. stoljeće

  • Srednji francuski

  • 16. - 17. stoljeće

  • Klasični francuski

    Franjo 1. je učinio francuski jezik jezikom državne administracije 1539. godine umjesto latinskog. Zbog toga su drugi jezici u Francuskoj potiskivani ili se na njih nisu osvrtali.

  • Od početka 17. stoljeća

  • Moderni francuski

Francuski je postao međunarodnim jezikom Europe u vrijeme vladavine Louia 14. (17. stoljeće). Bio je najvažniji diplomatski jezik od 17. stoljeća do polovice 20. stoljeća kada je engleski preuzeo ulogu međunarodnog jezika.

Pismo i izgovor

  • â
  • à
  • a
  • b
  • c
  • ç
  • d
  • é
  • è
  • ë
  • e
  • ê
  • f
  • g
  • h
  • î
  • i
  • ï
  • j
  • k
  • l
  • m
  • n
  • ô
  • o
  • œ
  • p
  • q
  • r
  • s
  • t
  • û
  • ù
  • u
  • ü
  • v
  • w
  • x
  • y
  • ÿ
  • z

Francuski se piše pomoću 26 latiničkih slova, 14 slova s diakritičkim znakovima (à â ç é è ê ë î ï ô ù û ü ÿ) i 2 ligature (æ, œ).

Izgovor se ostvaruje napetošću mišića. Zadnje slovo u riječima je vrlo često tiho slovo. A glas h ne postoji. h se na početku riječi ne izgovara: hôtel [otel] (hotel). Francuski uvularni r je karakterističan za francuski jezik.

Način čitanja je relativno kompliciran, jer se piše mnogo više no što se izgovara. Konjugacija glagola postoji u pisanom obliku no u izgovoru se razlikuju samo tri od 6 oblika za sadašnjost. U konjugacijskoj tabeli se svi oblici u jednini te treća osoba množine izgovaraju jednako.

Stvarni francuski izgovoreni tekst zvuči kompliciranije no što učenik jezika može pretpostaviti jer se neki samoglasnici ne izgovaraju a cijele se grupe riječi izgovaraju kao jedna riječ.

Je ne le sais pas (To ne znam.)

Samoglasnici

Standardni francuski ima do 13 usnih samoglasnika i 4 nazalna samoglasnika. Tako imenovani šva /ə/ čiji je izgovor sličan izgovoru œ se često ispušta (e muet). Normalno ga se ne izgovara na kraju riječi kao u porte, već samo ponekad u poeziji.

Slovo Primjer Prijevod
a à patte, noga, tamo
a â image, pâté slika, blok
ai, ei, è chère, neige, faire drag, snijeg, uraditi
ê rêve san
é été ljeto
i livre knjiga
œ, eu œil, jeune oko, mlad
eu, eû peu, jeûne malo, post
e [ə] je ja
o, au, eau mot, peau, beau riječ, koža, lijep
o mort smrt
ou sous ispod
u but cilj
Samoglasnici a, o, u i i se izgovaraju nazalno kad slijedi n.
an dans u
on mon moj/moja/moje
un brun smeđ
in vin vino

Francuski ima i dvoglase:oui ('da'), huit ('ok'), roi ('kralj'), louer (iznajmiti'), ciel ('nebo').

Suglasnici

Slovo Primjer Prijevod
b beau lijep
c, s, ç cent, sous, ça sto, ispod, ovo
c, k, q cause, kilo, cinq uzrok, kilogram, pet
ch chaise stolica
d dans u
f, ph fée, photo vila, fotografija
g, j gens, journal ljudi, dnevni list
g garde stražar
l lait mlijeko
m mère majka
n non nitko
gn campagne kampanja
p porte vrata
r rose ruža
t triste tužan
v ville grad
x expansion rasprostranjivanje
z gazette časopis

Francuski naglasak je na zadnjem slogu no riječi koje se izgovaraju zajedno i čine ritmičku cjelinu kao un petit enfant = ('malo dijete') imaju samo jedan naglasak. Suglasnici koji se obično ne izgovaraju, ponekad se ipak izgovore kad im slijedi samoglasnik kao zadnji t od petit, kao u primjeru. To je znano kao liaison.

Gramatika

Francuski je izgubio komplicirane deklinacije latinskog. Postoji znak za imenice i pridjeve u množini, iako je često tih (ne čuje se). Red riječi kao i prijedlozi se koriste da izraze sintaktične odnose. Pomoćni se glagoli koriste pri izražavanju glagolskih vremena i načina.

Francuski ima dva roda (muški član: le i ženski član: la), te s pridjevima koji obično slijede iza imenica (s iznimkom kad se radi o nekim kratkim i zajedničkim pridjevima), stoje u istom rodu i broju.

Jednina

  • le livre vert
    zelena knjiga
  • la fleur verte
    zeleni cvijet

Množina

  • les livres verts
    zelene knjige
  • les fleurs vertes
    zeleno cvijeće

Pri tim se oblicima samo članovi izgovaraju različito u jednini i množini.

Neki pridjevi mogu imati različita značenja ispred ili iza imenice.

  • ta chambre propre
    vaša čista soba
  • ta propre chambre
    vaša vlastita soba

Glagoli imaju tri grupe konjugacija prema nastavcima za infinitiv (-er, -ir, -re).

parler
govoriti
finir
završiti
mettre
staviti
Sadašnje vrijeme indikativa
Jednina
1. lice je parle je finis je mets
2. lice tu parles tu finis tu mets
3. lice il parle elle finit il met
Množina
1. lice nous parlons nous finissons nous mettons
2. lice vous parlez vous finissez vous mettez
3. lice ils parlent elles finissent ils mettent
Imperfekt
Jednina
1. lice je parlais je finissais je mettais
2. lice tu parlais tu finissais tu mettais
3. lice il parlait elle finissait il mettait
Množina
1. lice nous parlions nous finissions nous mettions
2. lice vous parliez vous finissiez vous mettiez
3. lice ils parlaient elles finissaient ils mettaient
Perfektivno sadašnje vrijeme
Jednina
1. lice j’ai parlé j’ai fini j’ai mis
2. lice tu as parlé tu as fini tu as mis
3. lice il a parlé elle a fini il a mis
Množina
1. lice nous avons parlé nous avons fini nous avons mis
2. lice vous avez parlé vous avez fini vous avez mis
3. lice ils ont parlé elles ont fini ils ont mis
Buduće vrijeme
Jednina
1. lice je parlerai je finirai je mettrai
2. lice tu parleras tu finiras tu mettras
3. lice il parlera elle finira il mettra
Množina
1. lice nous parlerons nous finirons nous mettrons
2. lice vous parlerez vous finirez vous mettrez
3. lice ils parleront elles finiront ils mettront
Kondicionalna sadašnjost
Jednina
1. lice je parlerais je finirais je mettrais
2. lice tu parlerais tu finirais tu mettrais
3. lice il parlerait elle finirait il mettrait
Množina
1. lice nous parlerions nous finirions nous mettrions
2. lice vous parleriez vous finiriez vous mettriez
3. lice ils parleraient elles finiraient ils mettraient
Imperativ
Jednina
1. lice
2. lice parle finis mets
3. lice
Množina
1. lice parlons finissons mettons
2. lice parlez finissez mettez
3. lice

Tvorba riječi i rječnik

Francuski ne koristi složenice već preferira složene izraze kao:

  • machine à laver
    perilica za rublje
  • prise de sang
    krvna slika

Brojevi imaju podrijetlo u starom keltskom sistemu koji koristi broj 20 kao osnovni broj. Tako je 80 ("četiri dvadesetice") a 95 je quatre-vingt-quinze ("četiri dvadesetice petnaest"). Belgijski i švicarski francuski (i neke druge varijante) danas koriste sistem na osnovi broja 10 pa je 95 nonante-cinq (devedesetpet).

Tematske riječi

Zabavne ili narodne poslovice i fraze

Natrag na vrh