Ar aghaidh chuig an inneachar

Fraincis

La langue française

Líon na gcainteoirí dúchais

77 milliún cainteoir dúchais agus a lán eile á labhairt mar dhara teanga (150-220 milliún)

Teanga oifigiúil i

An Fhrainc, an Bheilg, an Eilvéis, Monacó, Lucsamburg, AE, Ceanada, Háítí, Vanuatú agus 29 dtír san Afraic.

Teanga mhionlaigh i

An Iodáil, Stáit Aontaithe Mheiriceá

Teanga diaspóra

An Ailgéir, an Airgintín, an Astráil, Ceanada, an tSile, an Liobáin, Meicsiceo, Maracó, an Nua-Shéalainn, an Túinéis, Uragua

Aibítir
40 litir (26 na Laidine + litreacha idirdhealaitheacha)
Tuisil gramadaí
0
Cód teanga
fr, fra, fre
Saintréitheacht theangeolaíoch
infhillte , Gnéithe ilsintéiseacha sa teanga labhartha , SVO
Fine teangacha
Ind-Eorpach, Rómánsach
Líon na gcanúintí
Roinnt mhaith san Eoraip (cineálacha éagsúla sa Fhrainc, san Eilvéis, sa Bheilg), cúpla ceann i gCeanada agus Louisiana, an Afraic, an Nua-Chaladóin ...

An focal is sia

(25 litir), 'go frithbhunreachtúil'

Focal nó abairt aisteach

Ciallaíonn na focail "gan" agus "amhras", ach ciallaíonn an abairt ar fad dáiríre "is dócha", agus ní "gan amhras".
Tá an focal Fraincise ar ghrá firinscneach san uimhir uatha, ach baininscneach san uimhir iolra.

Réamhrá

Labhraítear Fraincis i 29 dtír an {Francophonie. Dá bhrí sin, tá roinnt cineálacha Fraincise san Eoraip, san Afraic, i gCeanada, sna Stáit Aontaithe agus san Áise. San Eoraip, tá difríochtaí beaga idir na cineálacha san Eilvéis agus sa Bheilg agus an caighdeán labhartha sa Fhrainc.

Is san Afraic (thart ar 115 milliún i 31 thír) atá an líon is mó cainteoirí dúchais agus cainteoirí Fraincise mar dhara teanga le fáil. Tíortha iar-Impireacht choilíneach na Fraince (An tSeineagáil, An Ailgéir, An Ghabúin, an Túinéis, an Mháratáin, An Cósta Eabhair srl.), is minic a úsáideann siad Fraincis mar chomhréiteach idir na teangacha áitiúla tar éis an neamhspleáchais.

Tá roinnt teangacha criólacha, amhail an Háítis, bunaithe ar fhoclóir na Fraincise.

Úsáideann roinnt eagraíochtaí idirnáisiúnta amhail na Náisiúin Aontaithe, EDT, ECAT, Comhairle na hEorpa, an Chrois Dhearg - an Fhraincis mar theanga oifigiúil, mar a dhéanann Cathair na Vatacáine. Tá de chúram ar an Alliance Française teanga agus cultúr na Fraince a chur chun cinn ar fud an domhain.

Léarscáil a thaispeánann teangacha agus canúintí na Fraince agus na réigiún teorann.

Foinse: Wikimedia Commons

Stair

D'fhás an Fhraincis mar theanga Rómánsach ó Laidin na ndaoine, faoi thionchar na teanga Ceiltí a labhraítí sa Ghaill (Tuaisceart na Fraince anois). Bhí Ocatáinis á labhairt i ndeisceart na tíre.

  • 9 - 13ú céad

  • Sean-Fhraincis

    Is é Mionnaí Strasbourg (Serments de Strasbourg 842) an téacs is luaithe.

  • 14 - 15ú céad

  • Meán-Fhraincis

  • 16 - 17ú céad

  • Fraincis Chlaisiceach

    Rinne Proinsias I teanga oifigiúil riaracháin den Fhraincis i 1539 in ionad na Laidine. Ina dhiaidh sin, tugadh céim síos do theangacha eile san Fhrainc.

  • ón 17ú céad i leith

  • Nua-Fhraincis

Rinneadh teanga idirnáisiúnta den Fhraincis san Eoraip le linn réimeas Louis XIV (17ú céad). Ba í an teanga is tábhachtaí sa taidhleoireacht í ón 17ú céad go dtí lár an 20ú céad, nuair a ghlac an Béarla ról mar theanga idirnáisiúnta.

Córas scríbhneoireachta agus fuaimniú

  • â
  • à
  • a
  • b
  • c
  • ç
  • d
  • é
  • è
  • ë
  • e
  • ê
  • f
  • g
  • h
  • î
  • i
  • ï
  • j
  • k
  • l
  • m
  • n
  • ô
  • o
  • œ
  • p
  • q
  • r
  • s
  • t
  • û
  • ù
  • u
  • ü
  • v
  • w
  • x
  • y
  • ÿ
  • z

Scríobhtar an Fhraincis le 26 litir na Laidine agus 14 litir idirdhealaitheacha (à â ç é è ê ë î ï ô ù û ü ÿ) agus 2 nasclitir (æ, œ).

Is le teannas matánach a dhéantar fuaimniú na bhfuaimeanna. Is minic a bhíonn litir dheireanach na bhfocal balbh. Níl aon fhuaim h. Ní fhuaimnítear an h ag tús focail: hôtel [otel] (óstán). Saintréith de chuid an teanga is ea r sine siain na Fraincise.

Tá an litriú casta go leor toisc gur mó i bhfad a scríobhtar ná a fhuaimnítear. Tá réimniú na mbriathra sa scríobh, ach ní idirdhealaíonn an fuaimniú ach trí fhoirm as sé cinn san aimsir láithreach. I dtábla an réimnithe is ionann fuaimniú don uimhir uatha uile agus don tríú pearsa uimhir iolra.

Bíonn cuma níos casta ar fhuaimeanna urlabhra na Fraincise ná mar a mheasfadh an foghlaimeoir teanga mar ní fhuaimnítear roinnt gutaí agus fuaimnítear grúpaí focal le chéile mar aon ní amháin:

Je ne le sais pas (Níl sé ar eolas agam/Ní haithnid dom é)

Gutaí

Tá suas le 13 ghuta ó bhéal agus 4 ghuta shrónacha sa Fhraincis chaighdeánach. Is minic ná fuaimnítear an /ə/, a bhfuil fuaimniú cosúil le œ aige (e muet). De ghnáth, ní fhuaimnítear ag deireadh na bhfocal é mar atá i porte, ach d'fhéadfaí í a fhuaimniú san fhilíocht.

Litir Sampla Aistriúchán
a à patte, lapa, ansin
a â image, pâté íomhá, bloc
ai, ei, è chère, neige, faire daor, sneachta, déan
ê rêve taibhreamh
é été samhradh
i livre leabhar
œ, eu œil, jeune súil, óg
eu, eû peu, jeûne beagán, troscadh
e [ə] je l
o, au, eau mot, peau, beau focal. craiceann, álainn
o mort bás
ou sous faoi
u but cúl
Ní fhuaimnítear na gutaí a, o, u agus i faoi shrónú nuair a leanann n iad.
an dans i
on mon mo
un brun donn
in vin fíon

Tá défhoghair sa Fhraincis freisin: oui (‘is ea’), huit (‘ocht’), roi (‘rí’), louer (‘cíos’), ciel (‘spéir’).

Consain

Litir Sampla Aistriúchán
b beau álainn
c, s, ç cent, sous, ça céad, faoi, seo
c, k, q cause, kilo, cinq cúis, cileagram, cúig
ch chaise cathaoir
d dans i
f, ph fée, photo sióg, grianghraf
g, j gens, journal daoine, irisleabhar
g garde garda
l lait bainne
m mère máthair
n non ní hea
gn campagne feachtas
p porte doras
r rose rós
t triste brónach
v ville baile mór
x expansion leathnú
z gazette nuachtán

Bíonn béim an ghutha sa Fhraincis ar shiolla deireanach na bhfocal, ach ní bhíonn ach béim amháin ag focail a fhuaimnítear le chéile mar aonad rithimeach (amhail un petit enfant = 'leanbh beag'). Consain ná fuaimnítear de ghnáth, fuaimnítear uaireanta iad nuair a bhíonn guta ina ndiaidh (fuaimnítear an t deiridh de petit sa sampla thuas). liaison a thugtar air sin.

Gramadach

Chaill an Fhraincis díochlaontaí agus réimnithe casta na Laidne. Tá comhartha d'ainmfhocail agus aidiachtaí san iolra, cé gur go minic balbh é. Úsáidtear ord na bhfocal agus réamhfhocail chun gaol comhréire a chur in iúl. Úsáidtear briathra cúnta chun aimsirí agus modhanna a chur i bhfriotal.

Sa Fhraincis tá dhá inscne (alt firinscneach: le agus alt baininscneach: la), agus aontaíonn an aidiacht, a leanann an t-ainmfhocal de ghnáth (ach amháin roinnt aidiachtaí gearra, coitianta) leis an ainmfhocal in inscne agus in uimhir.

Uatha

  • le livre vert
    an leabhar uaine
  • la fleur verte
    an bláth glas

Iolra

  • les livres verts
    na leabhair uaine
  • les fleurs vertes
    na bláthanna glasa

Sna habairtíní sin, ní fhuaimnítear go héagsúil ach an t-alt san uimhir uatha agus san uimhir iolra.

Bíonn bríonna éagsúla ag roinnt aidiachtaí roimh an ainmfhocal agus ina dhiaidh.

  • ta chambre propre
    do sheomra glan
  • ta propre chambre
    do sheomra féin

Tá trí ghrúpa réimnithe ag na briathra i gcomhréir le foircinn an infinidigh (-er, -ir, -re).

parler
labhair
finir
críochnaigh
mettre
cuir
Láithreach táscach
Uatha
1ad pearsa je parle je finis je mets
2ra pearsa tu parles tu finis tu mets
3ú pearsa il parle elle finit il met
Iolra
1ad pearsa nous parlons nous finissons nous mettons
2ra pearsa vous parlez vous finissez vous mettez
3ú pearsa ils parlent elles finissent ils mettent
Neamhfhoirfe
Uatha
1ad pearsa je parlais je finissais je mettais
2ra pearsa tu parlais tu finissais tu mettais
3ú pearsa il parlait elle finissait il mettait
Iolra
1ad pearsa nous parlions nous finissions nous mettions
2ra pearsa vous parliez vous finissiez vous mettiez
3ú pearsa ils parlaient elles finissaient ils mettaient
Láithreach foirfe
Uatha
1ad pearsa j’ai parlé j’ai fini j’ai mis
2ra pearsa tu as parlé tu as fini tu as mis
3ú pearsa il a parlé elle a fini il a mis
Iolra
1ad pearsa nous avons parlé nous avons fini nous avons mis
2ra pearsa vous avez parlé vous avez fini vous avez mis
3ú pearsa ils ont parlé elles ont fini ils ont mis
Fáistineach
Uatha
1ad pearsa je parlerai je finirai je mettrai
2ra pearsa tu parleras tu finiras tu mettras
3ú pearsa il parlera elle finira il mettra
Iolra
1ad pearsa nous parlerons nous finirons nous mettrons
2ra pearsa vous parlerez vous finirez vous mettrez
3ú pearsa ils parleront elles finiront ils mettront
Coinníollach láithreach
Uatha
1ad pearsa je parlerais je finirais je mettrais
2ra pearsa tu parlerais tu finirais tu mettrais
3ú pearsa il parlerait elle finirait il mettrait
Iolra
1ad pearsa nous parlerions nous finirions nous mettrions
2ra pearsa vous parleriez vous finiriez vous mettriez
3ú pearsa ils parleraient elles finiraient ils mettraient
Ordaitheach
Uatha
1ad pearsa
2ra pearsa parle finis mets
3ú pearsa
Iolra
1ad pearsa parlons finissons mettons
2ra pearsa parlez finissez mettez
3ú pearsa

Déanmhas focal agus foclóir

Ní úsáideann an Fhraincis comhfhocail, ach friotal cumaisc amhail:

  • machine à laver
    meaisín níocháin
  • prise de sang
    tástáil fola

Tá na huimhreacha bunaithe ar an seanchóras Ceilteach, ar nós na Gaeilge, a úsáideann 20 mar bhonnuimhir. Dá bhrí sin is é 80 quatre-vingts ('ceithre scór') agus is é 95 quatre-vingt-quinze ('cúig déag agus ceithre scór'). I bhFraincis na Beilge agus na hEilvéise (chomh maith le roinnt cineálacha eile) úsáidtear deich mar bhonnuimhir ionas go ndeirtear 95 iontu mar nonante-cinq.

Focail théamacha

Seanfhocail agus nathanna traidisiúnta atá greannmhar nó corr

Ar ais go barr