Wprowadzenie

Chorwacki jest blisko spokrewniony z serbskim, bośniackim i czarnogórskim. Chorwacki rozwijał się jako język literacki od XV w. w wielu lokalnych wariantach a swoją obecną formę (z niewielkimi zmianami) uzyskał w XIX w.

W XIX wieku istniał silny ruch na rzecz wspólnego języka południowosłowiańskiego. Ze względu na jego wpływ bardzo podobne języki standardowe zostały przygotowane dla serbskiego i chorwackiego i z tego powodu wiele osób na świecie w XX wieku przyjmowało, że jest tylko jeden język – serbsko-chorwacki (lub chorwato-serbski). Inni myśleli, że istnieją dwa odrębne języki (chorwacki i serbski). Czarnogórski – ze względu na jego intelektualne słownictwo oraz wyspecjalizowany leksykon – można uznać za wariant serbskiego, choć ma wiele cech wyróżniających. Trudno powiedzieć, czym jest standard bośniacki, ale jest pewne, że znajduje się pomiędzy serbskim i chorwackim i ma kilka wariantów; jest również najbardziej zbliżony do czarnogórskiego. Niemniej jednak, mówcy tych czterech języków komunikują się ze sobą bez tłumaczy. Główne różnice pojawiają się w specjalistycznym słownictwie niemal każdej dziedziny. Chorwaci i Serbowie ledwo rozumieją się nawzajem, gdy rozmawiają o matematyce, biologii, prawie, a nawet gotowaniu, jeśli nie nauczyli się słownictwa drugiej strony. Należy również zauważyć, że istnieją także różnice w piśmie. Serbski i czarnogórski mogą być zapisywane zarówno łaciną, jak i cyrylicą, a chorwacki i bośniacki wyłącznie alfabetem łacińskim.

Języki słowiańskie dzielą się na trzy podgrupy: zachodnio- (polski, czeski, słowacki, łużyckie, kaszubski, słowiński), wschodnio- (ukraiński, białoruski, rosyjski, łemkowski/rusiński) oraz południowosłowiańskie (słoweński, chorwacki, serbski, czarnogórski, bośniacki, macedoński i bułgarski).

Płyta z Baški (Baščanska ploča) datowana na ok. 1100 r.

Dialekty

Terytorium języka chorwackiego dzieli się na trzy obszary dialektalne: sztokawski, kajkawski i czakawski. Literatura rozwijała się na każdym z trzech obszarów, ale przede wszystkim na sztokawskim, który stał się podstawą standardowego chorwackiego.

• Čakavsko narječje
• Kajkavsko narječje
• Štokavsko narječje

Źródło: Wikimedia Commons

Gramatyka

Ogólnie rzecz biorąc, można powiedzieć, że gramatyka chorwackiego, jak gramatyki wszystkich języków słowiańskich, jest bardzo skomplikowana. Istnieją dwie liczby (pojedyncza i mnoga), siedem przypadków (mianownik, dopełniacz, celownik, biernik, wołacz, miejscownik i narzędnik), a wszystko to w kombinacji z trzema rodzajami (męski, żeński i nijaki). Aby poznać formę rzeczownika, należy więc rozważyć te możliwości, a zatem teoretycznie istnieją 42 możliwe formy. Czasowniki mają siedem czasów (teraźniejszy, 2 przyszłe, imperfekt, aoryst, perfekt i zaprzeszły) i dwie liczby (pojedyncza i mnoga). Są trzy osoby (w liczbie pojedynczej: ja, ty, on/ona/ono, w liczbie mnogiej: my, wy, oni/one). Czasowniki mają również dwa aspekty (dokonany i niedokonany), których należy się nauczyć, ponieważ zmieniają one sposób odmiany, na przykład skočiti (skoczyć) i skakati (skakać).

Ponadto, wiele częstych czasowników to czasowniki nieregularne i mają swoje własne końcówki. Istnieją również szczególne przypadki zmian dźwiękowych w wyrazach (asybilacja, palatalizacja itp.). Odmiana przymiotników i zaimków jest tak samo złożona jak rzeczowników. Przymiotniki mogą być także określone lub nieokreślone.